چرا به فرزند فوت شده ارث نمی رسد؟

آیا به فرزند فوت شده ارث تعلق میگیرد؟

 در پاسخ به این سوال که آیا به فرزند فوت شده ارث تعلق میگیرد، باید بگوییم که خیر. بر اساس ماده ۸۷۵ قانون مدنی ایران، یکی از شرایط اصلی ارث ‌بری، زنده بودن وارث در لحظه فوت مورث است. یعنی اگر فرزندی پیش از والدین خود فوت کند، دیگر در زمان فوت آن‌ها زنده نیست و در نتیجه از آن‌ها ارث نخواهد برد. عموم افراد جامعه احتمالا از این قانون بی اطلاع هستند و ممکن است تعجب کنند؛ بنابراین بهترین است در این خصوص با بهترین وکیل ارث تهران مشورت کنید تا به صورت عامیانه به شما توضیح دهد که چرا به فرزند فوت شده ارث نمی رسد.

چرا به فرزند فوت شده ارث نمی رسد؟

یکی از مهم‌ترین پرسش‌ها در رابطه با  قانون ارث برای فرزند فوت شده قبل از پدر این است که چرا اگر فرزندی پیش از والدین خود فوت کند، از آن‌ها ارث نمی‌برد و به‌تبع آن، نوه‌ها نیز مستقیماً از جد یا جده خود ( پدربزرگ و مادربزرگ) سهمی در ارث ندارند. باید گفت، این قاعده ریشه در فقه اسلامی  داشته و قانون مدنی ایران نیز بر همین اساس، در ماده ۸۷۵ به‌صراحت آن را بیان کرده است. طبق ماده 875 ، شرط وراثت، زنده بودن وارث در حین فوت مورث است. اگر حملی باشد، در صورتی ارث می‌برد که نطفه او حین‌الموت منعقد بوده و زنده نیز متولد شود، اگرچه فوراً پس از تولد بمیرد.

اما دلایل این حکم چیست؟ با بررسی مواردی که در ادامه بررسی خواهیم کرد، احتمالا برخی از ابهامات شما در خصوص این که چرا به فرزند فوت شده ارث نمی رسد، رفع خواهد شد.

• شرط حیات در لحظه فوت مورث: پیش‌تر روی این موضوع تاکید شده بود که بر اساس اصول فقهی و ماده ۸۷۵ قانون مدنی، تنها وراثی که در زمان فوت مورث زنده باشند، مستحق ارث خواهند بود.
• عدم انتقال ارث به نوه‌ها:  اگر با بهترین وکیل تهران مشورت کنید، به شما خواهد گفت که در نظام حقوقی ایران، ارث به‌صورت طبقه‌بندی‌شده میان وراث تقسیم می‌شود. نوه‌ها در صورت زنده بودن فرزندان، در طبقه دوم قرار می‌گیرند و حقی از ارث نمی‌برند، مگر اینکه وصیت یا حکم خاصی در میان باشد.
• مبنای شرعی و تفاوت با سایر نظام‌های حقوقی: این قانون برخاسته از فقه اسلامی است و در کشورهای دیگر ممکن است قواعد متفاوتی اجرا شود. برخی نظام‌های حقوقی مانند مصر، قاعده‌ای به نام وصیت واجب دارند که به موجب آن، نوه‌ها سهمی از ارث پدربزرگ دریافت می‌کنند، اما در ایران چنین حکمی پذیرفته نشده است.

مصادیق قانون ارث فرزند فوت شده

 در رابطه با این سوال که چرا به فرزند فوت شده ارث نمی رسد، باید گفت که در صورت فوت فرزند نحوه تقسیم ارث او  به شرایطی مانند حیات یا فوت والدین، وضعیت تأهل، و داشتن فرزند بستگی داشته و ممکن است تا حدودی متفاوت باشد. بر این اساس چهار حالت اصلی برای تقسیم ارث او  مطرح و قابل بررسی است که عبارتند از:

1. فوت فرزند در حالی که والدین او زنده هستند
2. فوت فرزند بدون داشتن همسر و فرزند
3. فوت فرزند در حالی که دارای همسر است اما فرزندی ندارد
4. فوت فرزند در حالی که همسر و فرزندانی از او باقی مانده‌اند

 به طور کلی هر یک از حالاتی که گفته شد تأثیر مستقیمی بر نحوه تقسیم ماترک دارد و میزان سهم‌الارث وراث را مشخص می‌کند. اگر می‌خواهید بدانید که  مالیات بر ارث چقدر است، بهتر است با یک وکیل حاذق مشورت کنید. در ادامه، به بررسی دقیق این شرایط و قانون ارث فرزند فوت شده پرداخته خواهد شد.

تقسیم ارث فرزند فوت شده در حالت وجود پدر و مادر

در صورت فوت فرزندی که  خودش همسر و فرزندی ندارد، نحوه تقسیم ارث او به وضعیت حیات والدین بستگی دارد. طبق ماده ۹۰۶ قانون مدنی در این باره، دو وضعیت قابل بررسی است:

1. وجود تنها یکی از والدین در قید حیات: در این حالت، کل ارث به پدر یا مادر زنده تعلق می‌گیرد.
2. حیات هر دو والدین در زمان فوت فرزند: در این وضعیت، یک‌سوم ارث سهم مادر و دو‌سوم آن به پدر تعلق می‌گیرد.

 توجه کنید که به گفته وکیل 24، بر اساس قانون این تقسیم‌بندی بر اساس قواعد ارث‌بری طبقه اول وراث انجام می‌شود و در صورت نبود فرزند، فرزند فرزند و همسر، والدین تنها وارثان متوفی خواهند بود.

تقسیم ارث فرزند فوت شده در حالت وجود فرزندان

طبق ماده ۹۰۷ قانون مدنی، اگر متوفی ابوین نداشته و یک یا چند نفر اولاد داشته باشد، ترکه به طریق زیر تقسیم می‌شود:

1. وجود یک فرزند تنها: اگر فرزند فوت‌شده تنها یک فرزند داشته باشد، تمام ارث به او تعلق می‌گیرد.
2. وجود چند فرزند هم‌جنس: اگر همه فرزندان متوفی یا پسر باشند یا همه دختر، ارث به‌طور مساوی بین آن‌ها تقسیم می‌شود.
3. وجود فرزندانی با جنسیت‌های مختلف: اگر فرزندان متوفی هم‌پسر و هم‌دختر باشند، پسر دو برابر دختر از ارث بهره‌مند خواهد شد.

تقسیم ارث فرزند فوت شده در حالت وجود پدر و مادر و فرزندان

بعد از این که جواب این سوال که چرا به فرزند فوت شده ارث نمی رسد را گرفتید خوب است بدانید که در صورتی که پدر و مادر و فرزندان، همه در قید حیات باشند، تقسیم ارث فرزند فوت‌شده با توجه به جنسیت و تعداد فرزندان متفاوت خواهد بود. در این حالت، همگی وراث از یک طبقه به شمار می‌آیند و سهم هر یک از آن‌ها بسته به شرایط خاص تعیین می‌شود. سه وضعیت مختلف برای تقسیم ارث فرزند فوت‌شده بررسی می‌شود که در ادامه بررسی خواهیم کرد.

 پدر و مادر و یک دختر

اگر فرزند فوت‌شده تنها یک دختر داشته باشد و والدین او نیز در قید حیات باشند، تقسیم ارث طبق ماده ۹۰۸ قانون مدنی انجام می‌شود.  طبق این ماده حالت‌های زیر مطرح است:

• سهم هر یک از پدر و مادر یک ششم از ترکه است.
• سهم دختر یک دوم (نصف) از ترکه خواهد بود.
• مابقی ترکه نیز بر اساس این سهم‌ها میان وراث تقسیم می‌شود.

پدر و مادر و چند دختر

در صورتی که علاوه بر پدر و مادر، چند دختر از فرزند فوت‌شده نیز در قید حیات باشند، طبق ماده ۹۰۹ قانون مدنی  حالت‌های زیر مطرح است:

• سهم هر یک از پدر و مادر یک ششم از ترکه است.
• دختران مجموعاً دو سوم ترکه را به‌طور مساوی بین خود تقسیم می‌کنند.
• مابقی ترکه نیز طبق نسبت‌های موجود میان وراث تقسیم می‌شود.

پدر و مادر و فرزند یا فرزندان پسر

اگر فرزند فوت‌شده دارای فرزند یا فرزندان پسر باشد، سهم پدر و مادر هر کدام یک ششم از ترکه خواهد بود و باقی ترکه به فرزند یا فرزندان پسر می‌رسد. در این حالت نیازی به تقسیم مازاد ترکه نیست، زیرا تنها پسران ارث می‌برند و سهم آن‌ها با توجه به تعداد فرزندان پسر تقسیم می‌شود.

تقسیم ارث فرزند فوت شده در حالت وجود همسر (زوج یا زوجه)

در خصوص تقسیم ارث فرزند فوت‌شده در صورتی که همسر (زوج یا زوجه) وی در قید حیات باشد، طبق ماده ۹۱۳ قانون مدنی، نحوه تقسیم ارث به شرح زیر است:

• اگر فرزند فوت‌شده فاقد فرزند باشد، سهم زوج یک دوم ترکه و سهم زوجه یک چهارم ترکه خواهد بود.
• اگر فرزند فوت‌شده دارای فرزند یا اولاد باشد، سهم زوج یک چهارم و سهم زوجه یک هشتم ترکه خواهد بود.
• پس از پرداخت سهام زوج و زوجه، مابقی ترکه طبق تقسیم ‌بندی‌های قبلی میان سایر وراث (مانند پدر، مادر و فرزندان) تقسیم خواهد شد.

 نتیجه گیری

 در این مقاله ابتدا پاسخ پرسش آیا به فرزند فوت شده ارث تعلق میگیرد را دادیم و سپس در رابطه با این که چرا به فرزند فوت شده ارث نمی رسد صحبت کردیم. به‌طور کلی طبق قانون مدنی ایران و اصول فقهی اسلامی، فرزند فوت‌شده از ترکه والدین خود ارث نمی‌برد، چرا که یکی از شروط اصلی برای ارث‌بری، زنده بودن وارث در زمان فوت مورث است. به عبارت دیگر، اگر فرزند قبل از والدین خود فوت کند، از آنجا که او دیگر زنده نیست، حق ارث از والدین خود را نخواهد داشت. این قاعده در ماده ۸۷۵ قانون مدنی به‌صراحت ذکر شده است. همچنین طبق قانون ارث فرزند فوت شده، در مواقعی که فرزند فوت ‌شده دارای همسر یا فرزند باشد، ارث او به همسر یا فرزندانش تعلق می‌گیرد و تقسیم ارث طبق قانون انجام می‌شود.