قرارداد کار
قرارداد کار، اعم از قرارداد کار دائم، موقت، معین یکی از رایج ترین قراردادهای حقوقی حال حاضر بوده که افراد بسیاری، هنگام اشتغال به یک شغل یا هنگام استخدام نیروی کار، از آن، استفاده می کنند. از آنجا که داشتن یک قرارداد کار صحیح، در مواردی که طرفین قرارداد، با یکدیگر، به مشکل بر می خورند، بسیار کمک کننده خواهد بود، قانون کار جمهوری اسلامی ایران، شرایط صحت قرارداد کار و ویژگی های آن را مشخص کرده است. شاید بد نباشد در این مقاله در رابطه با این که قرارداد چیست؟ هم اطلاعاتی را کسب کنید.
انواع قرارداد کار
قرارداد کار دائم
اولین نوع از انواع قرارداد کار، قرارداد کار دائم می باشد. همان طور که در بخش قبل، این موضوع را توضیح دادیم، در انتهای ماده 7 قانون کار، قرارداد های کار، با توجه به مدت زمان قرارداد، به موقت و غیر موقت تقسیم می شوند. قرارداد کار دائم یا قرارداد کار غیر موقت، قراردادی است که در آن، مدتی، برای قرارداد تعیین نشده است. در واقع، این نوع قرارداد، بهترین نوع قرارداد برای کارگر است .
قرارداد کار دائم، موجب می شود، تا کارگر بتواند از مزایای یک کار ثابت برخوردا شود. زیرا، با افزایش تعداد سال های کاری، مزایای کارگر ازجمله سنوات و بیمه افزایش می یابد. علاوه بر این، بعد از خاتمه کار، می تواند از مزایای صندوق تامین اجتماعی، مانند بازنشستگی و از کار افتادگی استفاده کند.
قرارداد کار موقت
در بخش های قبل، قرارداد کار را توضیح دادیم و گفتیم که در صورتی که در قرارداد کار، مدت تعیین نشود، قرارداد کار، دائم و غیر موقت محسوب می شود. نوعی دیگر از قرارداد کار ، قرارداد کار موقت است که در انتهای ماده 7 قانون کار، به آن اشاره شده است. در این موارد، معمولا به خاطر ماهیت کار که جنبه غیر مستمر و موقتی دارد، به تبع، قراردادی کاری که برای همان دوره منعقد می شود، نیز موقت است. البته، حتی اگر قرارداد کار به صورت موقت منعقد شود، مانعی در دریافت مزایا مانند بیمه ایجاد نمی گردد.
در تبصره 1 ماده 7 قانون کار، آمده است که : ” حداکثر مدت موقت، برای کارهایی که طبیعت آنها جنبه غیر مستمر دارد، توسط وزارت کار و امور اجتماعی، تهیه و به تصویب هیات وزیران خواهد رسید “. از این رو، قانون کار، وظیفه تعیین حداکثر زمان برای انعقاد قرارداد کار موقت را بر عهده وزارت کار و امور اجتماعی قرار داده تا مانع از انعقاد قراردادهایی شود که به ضرر کارگر است. علاوه بر این، در کارهایی که طبیعت آنها جنبه مستمر دارد، در صورتی که مدتی در قرارداد ذکر نشود ، قرارداد کار، دائم تلقی می شود.
قرارداد کار معین
در بخش های قبل، قرارداد کار دائم و موقت را توضیح دادیم. اکنون، در این بخش، قرارداد کارمعین را توضیح خواهیم داد. قانون کار، این از قرارداد را در مواد 24 و 25 خود به رسمیت شناخته است. قراداد کارمعین، همانطور که از نام آن بر می آید، مربوط به قراردادهای کاری است که بابت انجام یک کار معین منعقد می شوند. برای مثال، کارفرما ابزار و وسایل لازم را در اختیار کارگر قرار می دهد تا کارگر، خانه رنگ کند .
در قرارداد کار معین، اگر مطابق قرارداد، مدت انجام کار، برای یک سال یا بیشتر ادامه داشته باشد، چه به صورت متوالی و چه به صورت متناوب ، کارفرما موظف است، برای هر سال سابقه کار بر اساس آخرین حقوق ، مبلغی معادل بک ماه حقوق به عنوان مزایای پایان کار به کارگر پرداخت کند . این موضوع، در قراردادهای کار موقت نیز جاری است . علاوه بر این، به موجب ماده 24 قانون کار، اگر قرارداد کار برای مدت موقت و یا برای انجام کار معین ، منعقد شده باشد ، هیچ یک از طرفین، به تنهایی حق فسخ آن را ندارند .
سه فاکتور مهم در این نوع قرارد شامل این موارد است:
- عدم مشخص بودن زمان اتمام کار؛
- تهیه ابزار و تجهیزات از سوی کارفرما؛
- اتمام قرارداد تنها به دلیل انجام کار یا توافق طرفین برای خاتمه قرارداد.
شرایط قرارداد کار معین
همانطور که گفته این قرارداد حول فرایند کار شکل می‌گیرد زمان شروع و پایان آن به طول انجام رسیدن کار بستگی دارد. در قانون، قرارداد کار برای انجام کار معین جزو قراردادهای کار شمرده نشده است اما عرف و مواد ۲۴ و ۲۵ قانون کار بر وجود این نوع از قرارداد صحه می‌گذارند.
برای این که بتوانید این نوع از قرارداد را بنویسید در وهله اول باید شرایط صحت قرارداد را بدانید، طبق قانون کار این شرایط عبارتند از:
- مشروعیت مورد قرارداد
- معین بودن موضوع قرارداد
- عدم ممنوعیت قانونی و شرعی طرفین در تصرف اموال یا انجام کار مورد نظر.
پس از اطمینان از این که قرارداد شما شروط صحت را دارد می‌توانید اقدام به بستن قرارداد کنید.
عدم مشخص‌بودن زمان اتمام کار
این عدم قطعیت ممکن است برای هر دو طرف قرارداد کار معین مسائل و اشکالات مختلفی را ایجاد کند. برای مثال آینده کاری نیروی کار، به زمان اتمام قراردادی وابسته است که هنوز زمان مشخصی برای پایان‌یافتن آن وجود ندارد. از سوی دیگر ممکن است کارفرما در این بین احساس کند که کار بیش از حد ادامه یافته و نیروی کار در اتمام آن تعلل می‌کند.
بحث امکانات و تجهیزات در قرارداد کار معین
بحث دیگری که در قرارداد کار معین وجود دارد، بحث ابزارآلات، ادوات، امکانات و تجهیزاتی است که شخص کارگر از طریق آنها می‌باید موضوع قرارداد را پیش ببرد. در قرارداد کار معین برخلاف قراردادهای پیمانکاری فراهم نمودن ابزارآلات و وسایل موردنیاز برای انجام موضوع قرارداد وظیفه شخص کارفرما است. این عمل باوجود مزایایی که دارد اما می‌تواند معایبی را نیز نسبت به این قرارداد ایجاد کند. برای مثال شخص کارفرما ممکن است اقدام به تهیه نمودن ابزاری نماید که چندان مطابق میل شخص کارگر نبوده و بنابراین این مورد را می‌توان در برخی موارد یکی از معایب قراردادهای کار معین تلقی نمود.
تهیه ابزار و تجهیزات از سوی کارفرما
این مورد از قرارداد کار معین با وجود داشتن مزایای مختلف مثل آسودگی نیروی کار برای شروع کار و فعالیت و عدم نیاز به سرمایه اولیه برای شروع انواع کارهای تخصصی، ممکن است نارضایتی‌هایی را نیز ایجاد کند و کیفیت مواد اولیه و یا نوع تجهیزات فراهم‌شده، بر طبق خواست و رضایت نیروی کار نباشد. از سوی دیگر مزیت اصلی این موضوع عدم ایجاد اختلاف بر سر قیمت مواد اولیه است، زیرا کارفرما خود مواد و تجهیزات راتهیه کرده و قرار نیست هزینه جداگانه‌ای بابت آن به نیروی کاری بپردازد.
اتمام قرارداد
احتمالا مهم‌ترین و اصلی‌ترین مزیت و عیب قرارداد کار معین در این بخش قرار داشته باشد. از اصلی‌ترین مزایای قرارداد کار معین برای کارفرما این است که اطمینان دارد کار مد نظر او حتما و تحت شرایط تعیین‌شده در قرارداد، انجام خواهد شد. از سوی دیگر نیروی کار اطمینان دارد تا اتمام این قرارداد، امنیت شغلی داشته و کارفرما قادر به اخراج او نیست که هر دوی این موارد جزو بهترین مزیت‌های قرارداد کار معین است.
البته از مهم‌ترین معایب قرارداد کار معین این است که در زمان عدم رضایت یکی از طرفین به‌تنهایی،مشخص می‌شود. در واقع اگر نیروی کار به هردلیلی رغبتی به همکاری با کارفرما نداشته باشد یا کارفرما احساس کند که نیروی کار، توانایی لازم برای انجام این کار را ندارد، هیچ‌کدام قادر به فسخ قرارداد نبوده و باید تا انتهای قرارداد صبر کنند.
حقوق و مزایا در قرارداد کار معین
به‌صورت کلی حقوق کارمندان قراردادی، ۸۰ درصد از حقوق و قراردادهای پیمانی است و بر همین اساس، تعیین و تطبیق در قرارداد کار معین معین آن این‌گونه خواهد بود:
- میزان پرداختی به کارمندان قراردادهای کار معین، بر اساس جدول امتیازاتی است که سالانه برای کارمندان پیمانی تعیین می‌شود. ۸۰ درصد از میزان اعلام‌شده در این جدول محاسبه شده و مبلغ آن به نیروهای کار قرارداد معین پرداخت خواهد شد؛
- دستگاه‌های اجرایی بر اساس بخش‌نامه‌ها، قواعد و قوانین موجود، باید رتبه کارمندان قرارداد معین را محاسبه کنند. تطبیق و تعیین میزان ۸۰ درصد بر عهده این دستگاه‌ها است و پس از محاسبه و تعیین، باید میزان حقوق افراد را بپردازند؛
- میزان اشتغال فوق‌العاده نیز بر اساس معیار ۸۰ درصد تعیین خواهد شد. میزان سختی کار، میزان مهارت فرد و رتبه کارمند می‌تواند متغیر باشد و میزان پرداختی نیز بر اساس همین موارد تغییر خواهد کرد؛
- بر اساس ماده ۶۹ قانون مدیریت خدمات کشوری، نیروهایی که امتیاز ایثارگری داشته و یا در مناطق محروم حضور دارند، شرایط ویژه‌ای خواهند داشت که در دریافت حقوق آنها تاثیرگذار خواهد بود.
با توجه به تمام این موارد، باید به خاطر داشته باشید که حقوق و مزایای کارمندان قرارداد کار معین، هر سال با توجه به امتیازات فردی آنها تغییر خواهد کرد.
وضعیت بیمه در قرارداد کار معین
قرارداد کار معین تابع قوانین کار کشور بوده و بر همین اساس کارفرما موظف است نیروهای شاغل در پروژه خود را بیمه کند. مدت زمان قرارداد هیچ تاثیری بر این موضوع نداشته و اگر کارفرما نیروهای خود را بیمه نکند، متخلف بوده و باید جریمه‌های تعیین‌شده برای عدم بیمه‌کردن نیروهای کاری را پرداخت کند. این موضوع در مورد سنوات و سایر مسائل مهم دیگر نیز صدق می‌کند و اگر مدت زمان قرارداد بیش از یک سال طول بکشد، طبق ماده ۲۴ قانونکار، کارفرما باید حق سنوات کارگر را که معادل یک ماه حقوق او بوده، به‌عنوان مزایای پایان کار به کارگر بپردازد.
تفاوت قرارداد کار معین با قرارداد پیمانکاری
قرارداد کار معین به قراردادهای پیمانکاری بسیار شبیه می باشد به گونه ای که حتی در مواردی به اشتباه گرفته می شود. در واقع در قراردادهای پیمانکاری، کارفرما کار مدنظر خود را به پیمانکار واگذار نموده، تا پیمانکار با نیروی کار و ابزار آلاتی که در اختیار دارد کار مد نظر کارفرما را به انجام برساند.
مساله دیگر بحث مدت زمان انجام کار می باشد، همانطور که بیان شد در قراردادهای کار معین، هدف صرفا انجام کار توسط کارگر می باشد درحالی که در قراردادهای پیمانکاری، انجام کار مطابق با قرارداد و در مدت زمان مشخص شده امری ضروری محسوب می شود.
در خاتمه ی مبحث به جهت آشنایی هرچه بیشتر با موضوع به ذکر یک نمونه قرارداد در خصوص کار معین اشاره خواهیم داشت منتهی توصیه می شود در هنگام انعقاد هرگونه قرارداد از حضور یک وکیل دادگستری بهره برد یا با مشاوره با وی اقدام به انعقاد قرارداد نمایید.
نمونه قرارداد کار معین
- دستگاه اجرایی (کارفرما):
- شماره شناسه فرد:
- نام و نام خانوادگی طرف قرارداد:
- نام پدر:
- شماره ملی:
- شماره شناسنامه: محل صدور: شهرستان: استان:
- محل تولد:….
- تاریخ تولد: روز… ماه… سال…
- جنسیت: زن مرد
- مدرک تحصیلی:
- رشته تحصیلی:
- محل جغرافیایی خدمت: دهستان: بخش: شهرستان: استان:
- نوع قرارداد: ☐ جدید ☐ تمدید ☐ اصلاح
- مدت این قرارداد:
- وضعیت تأهل: ☐ مجرد ☐ متأهل
- تعداد فرزندان:
- وضعیت نظام وظیفه: ☐ پایان خدمت ☐ معاف ☐ سایر
- موضوع قرارداد: به موجب این قرارداد تعیین امور مشخص (وظایف و مسئولیتها) از سوی دستگاه (کارفرما) صورت می گیرد. (پیوست قرارداد)
چگونه قراردادی متناسب با نیازمان تنظیم کنیم؟
کلیه قراردادها علاوه بر مزایا و فواید بسیاری که دارند، ممکن است دربردارنده معایبی نیز باشند بهترین راه برای به حداقل رساندن این معایب انتخاب مناسب‌ترین قرارداد با شرایط و نیازهای قراردادی طرفین است. برای انتخاب بهترین قرارداد با توجه به نوع فعالیتی که موضوع قرارداد است از طرفی و همچنین بررسی کلیه شرایط و وضعیت هر یک از کارگر و کارفرما امری کمک‌کننده خواهد بود. برای مثال هنگامی‌که شخصی نیاز به خدمات یک فرد برنامه‌نویس دارد، می‌باید کلیه شرایط و عوامل را در نظر گرفته و با توجه به آن تصمیم گرفته شود که نمونه قرارداد کار معین برای این فعالیت مناسب‌تر است یا قرارداد پیمانکاری. اصلی‌ترین راهکار برای انتخاب بهترین نمونه قرارداد، کمک گرفتن از شخص یا اشخاص متخصص حقوقی پیش از تنظیم قرارداد با طرف مقابل خواهد بود.
